Nýsköpun, nýsköpun, nýsköpun, nýsköpun, nýsköpun.

Rýnt í og milli lína nýrrar ríkisstjórnar um nýsköpunarmál.

Orðið “Nýsköpun” kemur fimm sinnum fyrir í stefnuyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar, töluvert sjaldnar en í síðustu tveimur, en það kom annarsvegar 18 sinnum (2017) og 34 sinnum (2021). En heildartölur eru ekki allt – skoða þarf hlutina í samhengi, en allir stjórnarsáttmálar síðustu þriggja ríkisstjórna eiga það sameiginlegt að ~0.3% orða í plagginu var orðið “nýsköpun.”

Þessar fimm notkanir á orðinu eru þó flestar í tengslum við nýsköpun (eða hagnýtingu hennar) til að leysa önnur kerfislæg vandamál — t.d. tengd heilbrigðiskerfi, loftslagsmálum eða landbúnaði. Nýsköpun sem grunnur útflutningstekna eða sem vísan í atvinnugrein kemur einu sinni fyrir:

10. Með því að vinna að fjölbreytni í atvinnulífi, sterku samkeppniseftirliti, öflugri neytendavernd og hagstæðum rekstrarskilyrðum fyrirtækja. Ríkisstjórnin hyggst auka skilvirkni í samskiptum fyrirtækja og hins opinbera. Áfram verður stutt við vöxt hugverkaiðnaðar, nýsköpunar og tækni. Unnið verður að skýrri lagaumgjörð um gervigreind.

Eins og með margt annað þá er óljóst hvað átt er við með að áfram verði stutt við vöxtinn, en líklega er þar vísað til R&Þ endurgreiðslna sem hefur skapað sér sess sem lang mikilvægasta opinbera aðgerðin í tengslum við vöxt hugverkageirans.

Allur útflutningur - nema tækni- og nýsköpun - inn í eitt ráðuneyti

Þá vakti athygli nýtt atvinnuvegaráðuneyti. Þar er búið að taka lang stærstan hluta útflutnings - sjávarútveg (og eldi), ferðaþjónustu, og iðnað (t.d. ál) - undir einn hatt. Það eru um 84% útflutnignstekna (m.v. þessa greiningu frá SI). Hugverkaiðnaðurinn er eftir í menningarráðuneytinu ásamt háskólum og fjölmiðlum.

Ég les kannski of mikið í það, en fannst áhugavert að “tekjusviðin” séu öll á einum stað (ANR) en “cost centers” séu saman á öðrum stað — fyrir utan hugverkageirann.

Svo bætast við nýlegar fréttir þess efnis að Ásdís Halla Bragadóttir, ráðuneytisstjóri í HVIN, hefði fært sig í félagsmálaráðuneytið og við nýsköpunarmálunum tæki Sigrún Brynja Einarsdóttir, sem var hjá Menningar- og viðskiptaráðuneytinu.

Samkvæmt stefnuyfirlýsingunni hyggur ríkisstjórnin á verðmætasköpun með orkuframleiðslu (punktur 6), í ferðaþjónustu (punktur 11), matvælaframleiðslu (punktur 12), og skapandi greinum (punktur 13), en ekkert talað um verðmætasköpun í hugverkaiðnaði- eða tæknigreinum (sem á ekki að blanda saman við skapandi greinar – meira um það síðar).

Það væri því hægt að meta það sem svo að hugverkageirinn sé að einhverju leiti dottinn úr tísku hjá ráðafólki. Aðalatriðin séu fæði, klæði, húsnæði. Gömlu góðu atvinnugreinarnar og að ná sátt um þær.

En hvaða máli skiptir þetta?

En, þessi ríkisstjórn er glæný og nýtur auðvitað vafans. Stefnuyfirlýsingin er almenn með loforð um áframhaldandi stuðning við vöxt hugverkageirans og engin fyrirheit um mótstöðu við geirann. Í sjálfu sér mætti færa fyrir því rök að hlutverk hins opinbera ætti að vera sem minnst í þessum geira næstu árin. Að það skipti meira máli fyrir geirann að hafa fyrirsjáanleika og skýr skilaboð, heldur en mikil og virk inngrip inn í markað í þróun.

Fjármagn í umferð hefur margfaldast, bæði undir stjórn fjárfesta eins og vísifjárfesta, en einnig frá einstaklingum sem hafa t.d. efnast í gegnum sölur á sprotafyrirtækjum. Aðgengi að þekkingu, tengslanet, og mannauði sem þekkir geirann og hefur farið í gegnum sprotaferilinn hefur aukist til muna. Einkaaðilar á borð við Klak, Drift, og ráðgjafa hafa bætt í þegar kemur að stuðningi við sprotateymi.

Það er því óljóst hvort og þá hvað nýtt þarf að gera á opinberu hliðinni. Mikilvægasta málið er fyrirsjáanleiki, og að orðræða um nýsköpun sé um fjárfestingu í geiranum og að fjárfestingin skili sér, frekar en útgjöld og styrki og úrræði.

Til eftirtektar

• Brunnur skilaði um 6ma hlut í félaginu Oculis til sinna fjárfesta. Það skilar sjóðnum rúmlega, en sjóðurinn var 4ma við stofnun og var svo stækkaður um ~1ma til að meðal annars fylgja eftir Oculis. Oculis hefur síðan hækkað um rúmlega 30% á árinu. Þetta er líklega (enn sem komið er) stærsta útkoma úr sprotafyrirtæki sem íslenskur vísisjóður hefur stutt, mjög mikilvægt fyrir markaðinn og áframhaldandi vöxt.

• Kría og Nýsköpunarsjóður Atvinnulífsins voru sameinaðir í (nýju) Kríu og tók sú breyting gildi nú um áramótin. Lögum samkvæmt ættu því NSA og Kría hvoru tveggja að vera ekki til, og nýja Kría að hefja flugið. Ekki hefur verið tilkynnt um skipan í forstjórastólinn, en 39 sóttu um.

• Northstack fer aftur í gang, með nýju sniði, eftir smá dvala.